ایران طرح ترامپ برای تغییر نام خلیج فارس در عرف رسمی ایالات متحده را محکوم کرد

خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، قصد دارد اعلام کند که ایالات متحده رسماً از این پس خلیج فارس را «خلیج عربی» خواهد نامید - اقدامی که ایران آن را به عنوان توهینی سیاسی به هویت ملی و میراث تاریخی خود محکوم کرده است.

این اقدام که در بحبوحه تلاش گسترده‌تر برای تعمیق روابط با کشورهای عربی خلیج فارس صورت می‌گیرد، نقض کنوانسیون بین‌المللی دیرینه است و انتقاد شدید ایران را که طولانی‌ترین خط ساحلی را در امتداد این پهنه آبی دارد، برانگیخته است.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، این تصمیم گزارش‌شده را دارای انگیزه سیاسی و از نظر تاریخی نادرست خواند و گفت: «نام خلیج فارس، مانند بسیاری از نامگذاری‌های جغرافیایی، ریشه عمیقی در تاریخ بشر دارد.»

دیپلمات ارشد ایران در برنامه X گفت: «تلاش‌های با انگیزه سیاسی برای تغییر نام تاریخی خلیج فارس، نشان‌دهنده نیت خصمانه علیه ایران و مردم آن است و قاطعانه محکوم می‌شود. چنین اقدامات مغرضانه، توهین به همه ایرانیان، صرف نظر از پیشینه یا محل زندگی آنها، است.»

دو مقام آمریکایی آگاه به این موضوع که نخواستند نامشان فاش شود، گفتند که این اعلامیه همزمان با سفر ترامپ به ریاض به عنوان بخشی از یک سفر منطقه‌ای که شامل قطر و امارات متحده عربی نیز می‌شود، اعلام خواهد شد؛ کشورهایی که مدت‌هاست برای تغییر نام جغرافیایی تلاش می‌کنند.

یکی از این مقامات گفت: «انتظار می‌رود رئیس جمهور از آنچه که او «تغییر جهت تاریخی» نامگذاری ایالات متحده برای انعکاس بهتر اتحادهای منطقه‌ای می‌نامد، رونمایی کند.»

ترامپ روز سه‌شنبه در جلسه‌ای در کاخ سفید به یک اعلامیه مهم اشاره کرد. او گفت: «این یکی از مهم‌ترین اعلامیه‌هایی خواهد بود که در سال‌های اخیر درباره یک موضوع خاص، یک موضوع بسیار مهم، صادر شده است.»

نام این دریای داخلی که حداقل از قرن شانزدهم میلادی در سطح جهان با نام خلیج فارس شناخته می‌شود، به موضوعی سیاسی و فرهنگی تبدیل شده است. کشورهای عربی اغلب در اسناد و نقشه‌های رسمی از «خلیج عربی» استفاده می‌کنند، در حالی که ایران این اصطلاح تاریخی را موضوعی مربوط به هویت ملی خود می‌داند.

یک دیپلمات ایرانی در تهران که نخواست نامش فاش شود، گفت: «خلیج فارس فقط یک نام نیست. این بخشی از هویت ماست. تغییر آن تحت فشار دلارهای نفتی، هزاران سال تاریخ را پاک نخواهد کرد.»

در سال ۲۰۱۷، در دوران اول ریاست جمهوری ترامپ، اولین اشاره او به آنچه که او «خلیج عربی» نامید، منجر به واکنش منفی عمومی از سوی تهران شد.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت ایران، گفت: «همه می‌دانستند که دوستی ترامپ به بالاترین پیشنهاد دهنده فروخته می‌شود. اکنون می‌دانیم که جغرافیای او نیز همینطور است.»

حسن روحانی، رئیس جمهور وقت ایران، نیز از این عبارت انتقاد کرد و گفت ترامپ باید «جغرافی بخواند».

ارتش آمریکا سال‌هاست که به طور یکجانبه از عبارت «خلیج عربی» در ارتباطات خود استفاده می‌کند، اما پذیرش رسمی این اصطلاح توسط کاخ سفید نشان‌دهنده سطح جدیدی از حمایت از آن خواهد بود و احتمالاً تنش‌ها با تهران را افزایش خواهد داد.

طبق قوانین بین‌المللی دریانوردی، تعیین نام دریاها توسط سازمان بین‌المللی هیدروگرافی (IHO) انجام می‌شود که در حال حاضر این پهنه آبی را به عنوان «خلیج فارس» به رسمیت می‌شناسد. سازمان ملل متحد و اکثر نقشه‌های جهان نیز همین کار را می‌کنند.

در حالی که ترامپ می‌تواند به سازمان‌های فدرال ایالات متحده دستور دهد که از نام دیگری استفاده کنند، او نمی‌تواند این تغییر را در سطح جهانی اعمال کند. برای دائمی کردن این تغییر در قانون ایالات متحده، به قانون کنگره نیاز است و دولت آینده می‌تواند به راحتی آن را لغو کند.

لیزا بری، استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه جورج تاون، گفت: «ترامپ می‌تواند نام آن را در سربرگ کاخ سفید تغییر دهد، اما این اتفاق نظر جهانی را تغییر نخواهد داد.»

اعلام تغییر نام بخشی از تلاش گسترده‌تر برای همسویی بیشتر با پادشاهی‌های عرب خلیج فارس است، زیرا ترامپ به دنبال افزایش سرمایه‌گذاری از منطقه و حمایت از سیاست‌های خود در قبال ایران و اسرائیل است.

این اعلامیه همچنین پس از تصمیم جنجالی اوایل امسال برای تغییر نام خلیج مکزیک به «خلیج آمریکا» در عرف دولت ایالات متحده منتشر شد - اقدامی که منجر به نبرد حقوقی با خبرگزاری آسوشیتدپرس شد.

یک قاضی فدرال در نهایت با استناد به حمایت‌های متمم اول قانون اساسی، حکم داد که نمی‌توان دسترسی آسوشیتدپرس را به رویدادهای دولتی به دلیل امتناع از پذیرش اصطلاحات مورد نظر دولت، سلب کرد.

دریای داخلی مورد بحث حدود ۲۵۱۰۰۰ کیلومتر مربع (۹۷۰۰۰ مایل مربع) وسعت دارد و با هشت کشور ایران، عراق، کویت، عربستان سعودی، بحرین، قطر، امارات متحده عربی و عمان هم‌مرز است. ایران به تنهایی بیش از ۱۶۰۰ کیلومتر (۱۰۰۰ مایل) از خط ساحلی آن را تشکیل می‌دهد.

قرار است ترامپ از ۱۳ تا ۱۶ مه به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی سفر کند. انتظار می‌رود این خبر طی یک سخنرانی اصلی در ریاض اعلام شود، هرچند مقامات گفتند که زمان دقیق آن همچنان نامشخص است.