-
16:40
-
16:08
-
15:25
-
14:41
-
13:43
-
12:47
-
11:33
-
10:29
-
09:44
ما را در فیس‌بوک دنبال کنید
«خودکشی اقتصادی»: اخراج افغان‌ها بحران کار در ایران را تشدید می‌کند
اقتصاد ایران پس از اخراج گسترده مهاجران غیرقانونی افغان، با کمبود شدید نیروی کار مواجه شده است و صنایع کلیدی مانند ساخت و ساز و کشاورزی برای ادامه فعالیت خود با مشکل مواجه هستند.
برای دهه‌ها، افغان‌ها ستون فقرات نیروی کار کم‌درآمد ایران را تشکیل می‌دادند و مشاغلی را اشغال می‌کردند که تعداد کمی از ایرانیان حاضر به پذیرش آنها بودند.
غیبت ناگهانی آنها اکنون هم رشد و هم مشاغل را تهدید می‌کند.
محمد حسین مصباح، اقتصاددان محافظه‌کار، تلاش برای بازگرداندن افغان‌ها به خانه را «خودکشی اقتصادی» نامید.
او در X نوشت: «شهرک صنعتی عباس‌آباد [جنوب تهران] امروز تقریباً به‌طور کامل تعطیل بود. چرا؟ کمبود نیروی کار. آگهی‌های استخدام همه جا... حتی یک کارگر هم پیدا نمی‌شود.»
از مرزهای باز تا اخراج‌ها
پیش از بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، جمعیت افغان‌ها در ایران به ندرت از دو میلیون نفر فراتر می‌رفت، از جمله حدود ۷۸۰ هزار نفر با وضعیت پناهندگی رسمی. در زمان سیاست «مرزهای باز» ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور سابق، این تعداد به بیش از هفت میلیون نفر افزایش یافت.
از آن زمان، رئیس جمهور مسعود پزشکیان تحت فشار افکار عمومی مسیر خود را تغییر داده است.
پس از درگیری ۱۲ روزه اخیر ایران با اسرائیل، دولت اخراج افغان‌های بدون مدرک را تسریع کرد و برخی از اخراج‌ها را به امنیت ملی ربط داد.
مقامات می‌گویند بیش از یک میلیون مهاجر در ۱۰۰ روز گذشته این کشور را ترک کرده‌اند، اگرچه تخمین زده می‌شود که شش میلیون نفر هنوز باقی مانده‌اند - چهار میلیون نفر بدون وضعیت قانونی.
دولت متعهد شده است که قوانین کار، از جمله جریمه‌های حدود ۲۰ دلار در روز برای کارگران بدون مجوز، و دو برابر شدن آن در صورت تکرار تخلف را اجرا کند. با این حال، اجرای این قوانین در بخش‌هایی که مدت‌هاست به کار غیررسمی وابسته هستند، همچنان ناقص است.
نقش افغان‌ها در نیروی کار ایران
طبق اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تا ژوئن ۲۰۲۵، ۴۳۳۰۰۰ کارگر افغان ثبت‌شده فعال بوده‌اند - تقریباً ۲ درصد از کل نیروی کار.
بیش از نیمی از آنها در بخش ساخت و ساز مشغول به کار بودند، در حالی که بقیه در صنعت (۱۹ درصد)، کشاورزی (۱۱ درصد) و معدن (کمتر از ۱ درصد) مشغول به کار بودند.
یک مطالعه اتاق بازرگانی نشان داد که افغان‌ها، که زمانی در مشاغل غیر تخصصی متمرکز بودند، به طور فزاینده‌ای به سمت نقش‌های تخصصی و فنی روی آورده‌اند.
ناپدید شدن آنها اکنون زنگ خطر را در مورد بهره‌وری و تولید در سراسر اقتصاد به صدا درآورده است.
صنعت و ساخت و ساز بیشترین آسیب را دیدند
صاحب یک کارگاه صنعتی در بومهن، نزدیک تهران، به روزنامه شرق گفت که حتی افغان‌های شاغل قانونی نیز از ترس آنجا را ترک کرده‌اند. او گفت: «ما هنوز جایگزینی پیدا نکرده‌ایم و هیچ‌کس به آگهی‌های شغلی ما پاسخ نمی‌دهد.»
ساخت و ساز بیشترین آسیب را دیده است.
در سال ۲۰۲۴، برآوردها نشان می‌داد که افغان‌ها سه چهارم از ۱.۵ میلیون کارگر ساختمانی ایران و تقریباً نیمی از آنها در تهران را تشکیل می‌دهند.
با شروع اخراج‌ها، پروژه‌ها متوقف شده‌اند و هزینه‌های نیروی کار 30 تا 50 درصد افزایش یافته است. انتظار می‌رود این افزایش، هزینه‌های مسکن را بیش از پیش غیرقابل تحمل کند.
افزایش هزینه‌های غذا و خدمات
کشاورزی نیز مختل شده است. کشاورزان از تأخیر در برداشت میوه‌های تابستانی و سایر محصولات فاسدشدنی، از جمله پسته و زعفران - دو مورد از مهمترین صادرات غیرنفتی ایران - خبر می‌دهند.
هزینه‌های بالای نیروی کار، تهدیدی برای افزایش قیمت مواد غذایی در زمانی است که تورم از قبل بالا بوده است.
خدمات شهری نیز با مشکل مواجه هستند.
در تهران، اخراج صدها نظافتچی خیابانی افغان که توسط پیمانکاران شهرداری استخدام شده بودند، انبوهی از زباله و مواد قابل بازیافت را در برخی محله‌ها به جا گذاشته است. زباله‌های سرریز شده به نشانه‌ی آشکاری از چگونگی تغییر عمیق زندگی روزمره توسط این اخراج‌ها تبدیل شده است.
به گفته ناصر امانی، یکی از مقامات شهرداری، برخی از پیمانکاران تا ۸۰ درصد از نیروی کار خود را از دست داده‌اند.