آتش‌بس شکننده همچنان پابرجاست و ایران و اسرائیل به سمت دیپلماسی حرکت می‌کنند

آتش‌بس موقت بین ایران و اسرائیل پس از خصومت‌های شدید ۱۲ روزه همچنان پابرجاست و هر دو طرف پس از اعلام پیروزی، حملات هوایی را متوقف کردند. این درگیری که شاهد ورود ایالات متحده با حملات هوایی به تأسیسات هسته‌ای ایران بود، اکنون به سمت مذاکرات دیپلماتیک تغییر جهت داده است.

استیو ویتکاف، فرستاده ایالات متحده در خاورمیانه، مذاکرات بین واشنگتن و تهران را "امیدوارکننده" توصیف کرد و به احتمال دستیابی به یک توافق صلح پایدار اشاره کرد. او سه‌شنبه شب تأیید کرد که هر دو طرف از قبل، چه مستقیم و چه از طریق واسطه‌ها، در حال گفتگو بوده‌اند و ابراز خوش‌بینی کرد که این روند می‌تواند به توافقی جامع که به نفع آینده ایران باشد، منجر شود.

دونالد ترامپ، رئیس جمهور، آخر هفته اعلام کرد که بمب‌افکن‌های رادارگریز ایالات متحده به برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران آسیب جدی وارد کرده‌اند. با این حال، این ادعا با ارزیابی اولیه اطلاعاتی آژانس اطلاعات دفاعی به چالش کشیده شد که نشان می‌داد زیرساخت‌های هسته‌ای زیرزمینی ایران نابود نشده، بلکه فقط چند ماه به تأخیر افتاده است. طبق آن گزارش، دو ورودی تأسیسات پلمپ شده بودند اما کاملاً فرو نریختند و برخی از سانتریفیوژها همچنان فعال بودند.

کاخ سفید گزارش اطلاعاتی را رد کرد و آن را نادرست خواند. با این وجود، مقامات آمریکایی هنگام سخنرانی در شورای امنیت سازمان ملل متحد اذعان کردند که این حملات قابلیت‌های ایران را «تضعیف» کرده است، که با ادعای ترامپ مبنی بر نابودی کامل فاصله دارد.

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، این کمپین را موفقیت‌آمیز اعلام کرد و گفت که تهدیدهای دوگانه ایران هسته‌ای و حملات موشکی گسترده را خنثی کرده است. در همین حال، مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، آتش‌بس را یک پیروزی استراتژیک خواند و در جریان مذاکرات با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، آمادگی خود را برای حل اختلافات با ایالات متحده ابراز کرد.

این درگیری با یک حمله هوایی غافلگیرانه اسرائیل در ۱۳ ژوئن آغاز شد که زیرساخت‌های هسته‌ای ایران را هدف قرار داد و فرماندهان ارشد ایرانی را کشت که یکی از مهمترین حملات از زمان جنگ ایران و عراق بود. در تلافی، ایران حملات موشکی به شهرها و اهداف نظامی اسرائیل انجام داد.

به گفته رسانه‌های ایرانی، مقامات ۷۰۰ نفر را به اتهام ارتباط با اسرائیل در طول این درگیری دستگیر کردند. ایران همچنین سه مرد را که به جرم کمک به موساد و قاچاق تجهیزات مورد استفاده در یک قتل مخفیانه محکوم شده بودند، اعدام کرد.

پس از آتش‌بس، اسرائیل محدودیت‌های امنیتی داخلی خود را لغو و فرودگاه بن گوریون را بازگشایی کرد. ایران همچنین اعلام کرد که حریم هوایی خود را بازگشایی خواهد کرد. بازارهای مالی با احتیاط واکنش نشان دادند و قیمت نفت پس از کاهش شدید در بحبوحه ترس از تشدید تنش‌های منطقه‌ای و احتمال بسته شدن تنگه هرمز، تثبیت شد.

با وجود آتش‌بس، بی‌اعتمادی متقابل همچنان ادامه دارد. هر دو کشور یکدیگر را به نقض اولیه توافق متهم کردند و در پذیرش عمومی آتش‌بس تأخیر داشتند. ترامپ هر دو طرف، به ویژه اسرائیل را سرزنش کرد و خواستار خویشتنداری شد و ادعا کرد که به اسرائیل دستور داده است تا اقدامات نظامی بیشتر را متوقف کند.

اسرائیل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، گفت که به مقامات آمریکایی قول داده است که اسرائیل به آتش‌بس احترام خواهد گذاشت، مگر اینکه ایران آن را نقض کند. به همین ترتیب، پزشکیان تعهد ایران به حفظ آتش‌بس در صورت پایبندی اسرائیل را تأیید کرد.

ایال زمیر، رئیس ستاد ارتش اسرائیل، این عملیات را یک نقطه عطف اعلام کرد اما تأکید کرد که تنش‌ها با ایران، به ویژه در رابطه با حماس در غزه، ادامه خواهد یافت. گزارش‌های ایران حاکی از آن است که در حملات هوایی اسرائیل ۶۱۰ نفر کشته و ۴۷۴۶ نفر زخمی شده‌اند، در حالی که حملات متقابل ایران ۲۸ کشته در اسرائیل به جا گذاشت و این اولین باری بود که چنین حمله موشکی گسترده‌ای از پدافند هوایی اسرائیل عبور کرد.