بحران هسته‌ای: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بحبوحه تنش‌های امنیتی، بازرسان خود را از ایران خارج می‌کند

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) با اشاره به نگرانی‌های امنیتی فزاینده در بحبوحه قطع کامل همکاری با تهران، تصمیم گرفته است تیم بازرسان خود را از ایران خارج کند. این خروج نشان‌دهنده وخامت عمده در روابط بین ایران و دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل است و می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای از قبل بی‌ثبات را تشدید کند.

به گفته منابع آگاه، بازرسان که از زمان حمله اسرائیل در ۱۳ ژوئن در تهران سرگردان بودند، روز جمعه، علیرغم از سرگیری ترافیک هوایی در فرودگاه‌های اصلی کشور، از طریق زمینی تخلیه شدند. در طول اقامت اجباری آنها، دسترسی به تأسیسات هسته‌ای به شدت ممنوع بود.

این وقفه در حالی رخ می‌دهد که تهدیدهای فزاینده‌ای علیه رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، وجود دارد که به ویژه توسط نمایندگان مجلس ایران و برخی رسانه‌های نزدیک به رژیم که تهدید به مرگ کرده‌اند، هدف قرار گرفته است. فضای خصومت، ماموریت بازرسان را غیرقابل دفاع کرده است.

گروسی در بیانیه‌ای در پلتفرم ایکس، خروج کارکنان آژانس را تأیید و بر فوریت دستیابی به توافق جدید با ایران برای برقراری مجدد سازوکارهای تأیید تأکید کرد. او این فرآیند را برای شفافیت هسته‌ای جهانی «حیاتی» توصیف کرد.

عدم حضور بازرسان، دری را به سوی خلاء نظارت بین‌المللی می‌گشاید که می‌تواند توسط تهران برای تسریع فعالیت‌های حساس فراتر از هرگونه کنترلی مورد سوءاستفاده قرار گیرد. با وجود این، سازمان‌های اطلاعاتی غربی و اسرائیلی همچنان از طریق تصاویر ماهواره‌ای، سایت‌های هسته‌ای ایران را رصد می‌کنند.

این خروج می‌تواند باعث تشدید تنش‌های دیپلماتیک جدید شود. ایران، امضاکننده پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT)، موظف به پذیرش بازرسی‌ها است. رافائل گروسی احتمال ارجاع موضوع به شورای امنیت سازمان ملل متحد را در صورت ادامه عدم همکاری رد نکرد.

با لازم‌الاجرا شدن قانونی در ایران که رسماً تمام همکاری‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به حالت تعلیق درآورد، فضا این هفته متشنج‌تر شد. این تصمیم که توسط رئیس جمهور مسعود پزشکیان آغاز شده است، پس از حملات ایالات متحده و اسرائیل که چندین زیرساخت استراتژیک ایران را هدف قرار داده است، اتخاذ شده است.

گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در اواخر ماه مه به درخواست چندین کشور اروپایی منتشر شد، از قبل عدم همکاری آشکار ایران، از جمله پاسخ‌های متناقض در مورد وجود مواد هسته‌ای اعلام نشده، را برجسته کرده بود. این مشاهده باعث شد شورای حکام ایران را به عنوان "کشوری که پایبند به توافق نیست" معرفی کند.

روز پس از این اعلامیه، اسرائیل حملات خود را آغاز کرد و این امر، باورهای ایران را مبنی بر اینکه آژانس سازمان ملل متحد با سکوت خود، تجاوز را تسهیل کرده است، تقویت کرد. تهران، گروسی را به مشروعیت بخشیدن غیرمستقیم به این حمله با عدم محکومیت صریح عملیات نظامی غرب متهم می‌کند.