تندروهای تهران در مذاکرات صفبندیهای خود را تغییر میدهند، چرا که به نظر میرسد ایالات متحده خواستههای خود را افزایش میدهد
اجماع اولیه در ایران در حمایت از مذاکرات هستهای با ایالات متحده، نشانههایی از تنش را نشان میدهد، چرا که برخی از تندروها از آنچه لحن تندتر واشنگتن میبینند، ابراز ناراحتی میکنند.
برخی هشدار میدهند که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، غیرقابل پیشبینی است و ممکن است هر لحظه مسیر خود را تغییر دهد؛ برخی دیگر پا را فراتر گذاشته و مذاکرات را یک تله میدانند. حتی اتهاماتی مبنی بر کارشکنی داخلی مطرح شده است و انگشت اتهام به سوی کسانی نشانه رفته است که گفته میشود از ادامه تحریمها سود میبرند.
شکاکان چه میگویند؟
فواد ایزدی، تحلیلگر محافظهکار، روز پنجشنبه در مصاحبهای با پایگاه خبری «دیدبان ایران» اظهار داشت: «دولت آمریکا مانع لغو تحریمهای فروش نفت ایران و بانکداری بینالمللی خواهد شد.»
ایزدی هشدار داد که حتی اگر توافقی امضا شود، کاهش معنادار تحریمها بعید است زیرا یک جناح تندروی ریشهدار در واشنگتن در تلاش است تا هرگونه توافقی را تضعیف کند.
به نظر میرسد اظهارات اخیر رئیس جمهور ترامپ و تیمش - در کنار مداخلات افرادی مانند سناتور تد کروز و نماینده مایک لاولر - نگرانیها را در تهران عمیقتر کرده و تندروهایی مانند ایزدی را وادار به شکستن سکوت توأم با اکراه خود کرده است.
این کارشناس تحصیلکرده در آمریکا افزود: «آمریکاییها ممکن است حتی در میانه مذاکرات یا پس از آن، اگر معتقد باشند هزینههای این کار ناچیز است، به ایران حمله کنند. آنها همین کار را با لیبی هم کردند.»
چه ربطی به لیبی داره؟
معمر قذافی، رهبر مقتول لیبی، در سال ۲۰۰۳ برای بهبود روابط با غرب، برنامه هستهای و موشکی این کشور شمال آفریقا را کنار گذاشت.
اما از نظر تهران، با شروع اعتراضات مردمی در سال ۲۰۱۰ که به یک انقلاب مسلحانه با حمایت حملات هوایی ناتو تبدیل شد و به قتل فجیع قذافی توسط شورشیان انجامید، به او خیانت شد.
الیاس نادران، نماینده سابق مجلس، روز پنجشنبه به خبرآنلاین گفت: «برخی از سیاستمداران ایرانی معتقدند که اگر ما برنامههای توسعه هستهای و موشکی خود را کنار بگذاریم، آمریکا با ما همانطور که با عربستان سعودی رفتار میکند، رفتار خواهد کرد.»
اما در واقعیت، آنها با ما همانطور رفتار خواهند کرد که با سوریه و لیبی رفتار کردند.
نادران تأکید کرد تا زمانی که جمهوری اسلامی با اسرائیل در تضاد است، هیچ گونه آشتی با ایالات متحده وجود نخواهد داشت.
اظهارات او نشان دهنده بازگشت به لفاظیهای تندروانه قدیمی است که خلع سلاح را با آسیبپذیری در مواجهه با خصومت تزلزلناپذیر ایالات متحده برابر میداند و سقوط حکومت دینی را تسریع میکند.
چه کسی به خرابکاری متهم میشود؟
برخی از میانهروها و میانهروها، علی شمخانی، رئیس سابق شورای امنیت، را به افشای جزئیات محرمانه مذاکرات جاری متهم میکنند.
این اتهامات از آنجا اهمیت بیشتری پیدا کردهاند که گفته میشود پسر شمخانی در صادرات نفت ایران دست دارد و به گفته منتقدانش، در صورت لغو تحریمها، کسب و کار او میتواند آسیب ببیند.
اوایل این هفته، وبسایتی که به شمخانی لینک داده بود، گزارشی با جزئیاتی از مذاکرات جاری بین تهران و واشنگتن منتشر کرد - از جمله ادعایی مبنی بر اینکه دولت آمریکا پذیرفته است که ایران سلاح هستهای ندارد.
روزنامه میانهرو «انتخاب» در سرمقالهای نوشت: «افشاگری شمخانی... فشار نومحافظهکاران آمریکایی را بر ترامپ و استیو ویتکاف، فرستاده او در خاورمیانه، افزایش داده و در نتیجه مذاکرات را به خطر انداخته است.»
منظور از انتقادات چیست؟
در حالی که تهران به تعامل دیپلماتیک محتاطانه خود با واشنگتن ادامه میدهد، این اظهارات عمومی نشان دهندهی نخبگانی پراکنده است که برای توافق بر سر اینکه آیا دیپلماسی یک سپر است یا یک تله، تلاش میکنند.
مطرح شدن مجدد شباهتها با لیبی، هشدارها در مورد جنگ و اتهامات خرابکاری، همگی به نگرانی عمیقتری در مورد نتیجه مذاکرات - و سرنوشت جمهوری اسلامی - اشاره دارند.