ولیلی: یک مکان باستانی استثنایی که هنوز هم تمام اسرارش فاش نشده است.

فاصلهٔ حدودی سی کیلومتری از شهر مکناس و نه چندان دور از شهر مولای ادریس زرهون، یکی از مکان‌های باستانی و ثروتمند و استثنایی شمال آفریقا ایستاده است. اینجا به ولیلی اشاره داریم، کلمه‌ای که از زبان آمازیغی مشتق شده و به‌عنوان یک جاذبهٔ باستانی و گردشگری در منطقهٔ مکناس و به‌طور کلی در کل مراکش شناخته می‌شود.

ولیلی، که به گل زنبق رنگارنگ اشاره دارد و گیاهی است که در این منطقه به وفور یافت می‌شود، یکی از مکان‌های بسیار غنی از نظر تاریخ امپراتوری روم در شمال آفریقا است. باتشکر از باستان‌شناسی و ثروت زیاد نقوشی که آن را زینت‌آمیز می‌کنند، به یک مکان استثنایی با ارزش فرهنگی و تاریخی تبدیل شده است، از دیدگاه تاریخ‌نگاران و متخصصان در این زمینه.

این فضا که سال‌هاست هنوز هم تمام اسرارش فاش نشده، به مقصد محبوب باستان‌شناسان تبدیل شده است که در جستجوی کشف‌های جدید هستند.

ولیلی، بزرگترین مکان باستانی این چنین در مراکش

مکان ولیلی با باقی‌مانده‌ها و ستون‌های مرمر سفید و معبد و فسیفسائی و دروازه پیروزی که در آن قرار دارد، به عنوان بزرگترین مکان باستانی در مراکش با مساحتی در حدود 18 هکتار و مساحت کلی تقریباً 40 هکتار ویژگی دارد.

این مکان باستانی نتیجه تبادل تأثیرات از دوران‌های باستانی تا زمان ورود اسلام است. این مکان تحت تأثیر فرهنگ‌های متوسطه، موری، پونیکی، لیبی، رومی، عربی اسلامی و همچنین فرهنگ‌های آفریقایی و مسیحی قرار گرفته است.

این ثروت فرهنگی و تاریخی باعث شد که این شهر در سال 1997 به عنوان یک مکان تاریخی جهانی توسط یونسکو ثبت شود، به ویژه برای ارزش‌گذاری فسیفسائی که خانه‌های باستانی اینجا را آراسته است.

باستان‌شناسان این فسیفسا را به صنعتگران محلی نسبت می‌دهند، به دلیل سادگی دکور و نقش‌های هندسی خاص آن‌ها، به شباهت با فرش‌های آمازیغی. چندین سال است که این نقوش متمایز توجه ویژه‌ای از سوی صنعت مرتبط و شرکای آن جلب کرده‌اند.

زندگی جدید برای فسیفسا ولیلی

برای حفظ ثروت باستانی و تاریخی مکان مذکور، در سال 2022، پروژه حفاظت از فسیفسای تاریخی مکان ولیلی شروع شد. این پروژه که نتیجه همکاری بین سفارت ایالات متحده و یک انجمن محلی با حمایت وزارت فرهنگ در دسامبر سال گذشته بود، به اتمام رسید و توانست با آموزش صنعتگران محلی در ترمیم فسیفسا و حفظ آن تحت نظر کارشناسان مراکش، یک شکل جدید به فسیفسا ببخشد.

این پروژه که به ارزش 189 هزار دلار تأمین شده بود، حفظ فسیفسای تاریخی مکان مذکور، ترمیم و نگهداری ده‌ها پانل

 فسیفسائی از مکان شهر رومی بناسا را نیز شامل می‌شد.

همچنین این پروژه این امکان را فراهم کرد که صنعتگران محلی برای ترمیم فسیفسا و حفظ آن آموزش ببینند تا در این منطقه به ایجاد راه‌های معیشت پایدار کمک کنند.

پروژه ولیلی توسط یک صندوق ویژه برای جشن 20 سالگی ایجاد صندوق سفراء حفظ تاریخ فرهنگی، که کنگره آمریکا آن را در سال 2001 برای حفظ میراث فرهنگی جهانی ایجاد کرده بود، حمایت شد.

تلاش‌های مداوم برای ارتقاء این مکان باستانی

یاسین المغاری، ناظر محل ولیلی، در یک بیانیه به خبرگزاری مغرب عربی اظهار داشت که ثروت تاریخی و باستانی ولیلی باعث شده تا این مکان به مقصد محبوب باستان‌شناسان و دانشمندان باستان‌شناسی که می‌خواهند حقایق تاریخی و باستانی را کشف کنند و به نوشتن تاریخ مراکش و منطقه دریای مدیترانه کمک کنند، تبدیل شود.

وی تأکید کرد که تلاش‌های وزارت فرهنگ و دایره میراث فرهنگی موجب ثبت این مکان در سال 1997 به عنوان یک میراث جهانی یونسکو شد و در سال 2022 به عنوان یک منطقه محافظت‌شده اعلام شد.

آقای المغاری به تاریخ ولیلی و مختلف فرهنگ‌ها و تمدن‌هایی که این مکان باستانی را مهمل کرده‌اند، اشاره کرد و به ادامه تلاش‌ها برای ارتقاء و حفظ این مکان باستانی در تمامی زمینه‌ها اشاره کرد.

از سوی دیگر، تعدادی از گردشگرانی که توسط خبرگزاری مغرب عربی در محل ملاقات گرفته شدند، از زیبایی و شگفتی این مکان که به تاریخ قرون گذشته بازمی‌گردد، تحسین کردند و اشاره کردند که چنین مکان‌هایی به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهند تا به خصوصیت طراحی و معماری خاص آنها و همچنین معماری آنها آشنا شوند.