Fas'ın Sahra üzerindeki egemenliği, Sánchez'in "tarihi mektubunun" üzerinden üç yıl geçmesinin ardından uluslararası sahnedeki konumunu güçlendiriyor

18 Mart 2022 Cuma günü, Fas Krallığı'nın İspanya Başbakanı Pedro Sánchez'in Kral VI. Muhammed'e gönderdiği mektubu ifşa etmesiyle siyasi ve diplomatik sahne tarihi bir duyuruyla sarsıldı. Sánchez, mektubunda Fas'ın 2007 yılında önerdiği özerklik girişiminin Fas Sahrası'ndaki çatışmanın çözümü için "en ciddi, gerçekçi ve güvenilir temeli" oluşturduğunu belirtti. Bu eylem, Rabat için yeni bir diplomatik zafer anlamına gelirken, İspanya'nın Fas dış politikasının bu kritik meselesinde onlarca yıldır yaşadığı belirsizliğe son verdi ve iki komşu ülke arasında yeni bir işbirliği döneminin açılmasını sağladı.

Bu bildirgeden bu yana, Fas ile İspanya arasındaki ikili ilişkiler köklü bir dönüşüm geçirdi ve bu dönüşüm, ekonomik iş birliğinin güçlendirilmesi ve sınır geçiş noktaları aracılığıyla ticaretin kolaylaştırılması da dahil olmak üzere çeşitli stratejik anlaşmalarla sonuçlanan ortak bir bildirinin Nisan 2022'de imzalanmasıyla gerçekleşti. Bu dinamik, Sánchez ile Kral VI. Muhammed arasında sık sık gerçekleşen görüşmelerle daha da güçlendi ve Madrid'in Rabat ile ortaklığına verdiği önemi ortaya koydu.

Ancak bu değişimin bölge sahnesine yansımaları oldu; özellikle Cezayir ve Polisario Cephesi'nin olumsuz tepkisi dikkat çekti. Uzun süredir Sahra'nın bağımsızlığı tezini destekleyen Cezayir, Madrid ile diplomatik ilişkilerini derhal keserken, giderek yalnızlaşan Polisario Cephesi'nin uluslararası desteği, Fas'ın Sahra üzerindeki egemenliğinin giderek tanınması karşısında azaldı.

İspanya'daki değişim diplomatik bir boşluktan kaynaklanmıyor, zira bu durum ABD Başkanı Donald Trump'ın Aralık 2020'de Fas'ın Sahra üzerindeki egemenliğini tanımasının ardından gerçekleşti. Rabat, bugün Trump'ın siyaset sahnesine dönmesiyle birlikte, özellikle Fas'a ek diplomatik destek teşkil edecek olan Dakhla'da bir Amerikan konsolosluğunun açılması konusundaki görüşmelerle bu yönelimi güçlendirmeyi umuyor.

Aynı zamanda Fas Sahrası'na yönelik uluslararası yatırımlar artarak devam ediyor ve bu durum dünyanın bölgenin kalkınmasına verdiği desteğin bir göstergesi. Geçtiğimiz günlerde Faslı Adarco ve İsrailli NewMed Energy şirketlerine Dakhla açıklarında petrol ve doğalgaz arama çalışmaları için ortak lisans verildi. Bu durum yatırımcıların bölgenin istikrarına ve ekonomik beklentilerine olan güveninin açık bir göstergesi.

İspanya'da bazı muhalif seslere rağmen Madrid'in yeni tutumu, İspanyol hükümetinin Fas'ı güvenlik, göç ve ticaret alanlarında önemli bir stratejik ortak olarak tanıdığı siyasi ve ekonomik pragmatizmi yansıtıyor. Sahra üzerindeki Fas egemenliğini yakın zamanda tanıyan Paris ile Rabat arasındaki ilişkilerin gelişmesi de bu dinamiği güçlendiriyor.

Cezayir, Madrid ile ilişkilerini yeniden tesis etmek için çekingen bir tavır sergilerken, Fas, güçlü diplomasisinin ve bölgenin geleceğine yönelik net vizyonunun meyvelerini toplamaya devam ediyor. Sánchez'in mektubundan üç yıl sonra, Fas'ın Sahra üzerindeki egemenliği meselesi uluslararası alanda giderek daha fazla kabul görüyor gibi görünüyor ve bu durum, her geçen gün daha da güçlenen siyasi ve diplomatik bir gerçekliği pekiştiriyor.