Güney Afrika: Hükümet 700 milyon dolardan fazla bütçe açığıyla karşı karşıya

Güney Afrika Maliye Bakanı Enoch Godongwana, hükümetin katma değer vergisinde (KDV) planlanan artış nedeniyle yaşanan siyasi çıkmazın ortasında, 722 milyon dolarlık (yaklaşık 13,5 milyar rand) bütçe açığını kapatması gerektiğini açıkladı. İlk etapta 1 Mayıs'ta yürürlüğe girmesi planlanan KDV'deki yüzde 0,5'lik artış, ulusal birlik hükümetinde sert muhalefetle karşılanıyor.

İktidardaki Afrika Ulusal Kongresi (ANC) partisi, aralarında Demokratik İttifak ve parlamentoda temsil edilen diğer partilerin de bulunduğu koalisyon ortaklarının devam eden direnişi nedeniyle KDV'yi artırma planından vazgeçmek zorunda kaldı. Yapılan çok sayıda istişare toplantısı sonucunda, vergi artışının kabulü için ihtiyaç duyulan desteğin neredeyse hiç olmadığı ortaya çıktı.

Bu çıkmaz karşısında Enoch Godongwana, hükümetin bütçe açığını kapatmak için ya borçluluk seviyesini artırma ya da kamu harcamalarını azaltma kararı alması gerektiği uyarısında bulundu. KDV'deki bu artışın kısa vadede gelir akışlarının istikrara kavuşmasına yardımcı olacağını, dolayısıyla özellikle eğitim ve sağlık sektörlerine yönelik kamu yatırımlarının artmasını sağlayacağını vurguladı. Ayrıca, 2025/2026 mali yılında gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 76,2'si gibi rekor bir seviyeye ulaşması beklenen ulusal borcun geri ödenmesine de katkı sağlanacaktı.

Bütçe, ANC'ye bağlı küçük partilerin desteğiyle yakın zamanda kabul edilmesine rağmen, iki ana muhalefet partisi olan Demokratik İttifak ve Özgürlük Cephesi Artı, tasarıyı reddederek bütçenin uygulanmasını engellemek için yasal işlem başlattı. Hafta sonu yapılan müzakerelerde uzlaşma sağlanamadı, bazı taraflar KDV artışına karşı çıktı ve bunun ekonomik büyüme ve istihdam üzerinde olumsuz etkileri olabileceği savunuldu.

Görüşmelere katılan bir ANC yetkilisi, partisinin diğer siyasi partileri vergi planı konusunda harekete geçiremediğini itiraf etti. Bu durum şimdi ANC'yi baskı altına alıyor ve mali krize yanıt olarak başka alternatifler bulması isteniyor. Bu nedenle Maliye Bakanı'nın, 6 Mayıs'ta yapılması planlanan bir sonraki parlamento toplantısından önce, ay sonuna kadar yeni bir finansman stratejisi sunması gerekecek.

Sendikalar, KDV artışından muhtemelen vazgeçileceği haberini memnuniyetle karşıladı. Güney Afrika Sendikalar Kongresi (COSATU) Sözcüsü Matthew Parks, bu ihtimali memnuniyetle karşılayarak, herhangi bir vergi artışının zaten artan yaşam maliyetiyle boğuşan işçileri daha da kötü etkileyeceğini söyledi.