Een pelgrimstocht ter herinnering: Marokkaanse joden vieren de Hilloula des Tsadikim in Meknès

Op de avond van zondag 26 mei 2024 begonnen de straten die leidden naar de Meaara van de Oude Mellah, de begraafplaats van de voormalige Joodse wijk in Meknès, te bruisen van leven. Families, jong en oud, kwamen samen op de begraafplaats waar de grote wijzen lagen, ter gelegenheid van het begin van de Hilloula des Tsadikim, de viering van de heiligen.

Serge Berdugo, de secretaris-generaal van de Raad van Joodse Gemeenschappen in Marokko, stond bij de ingang van de begraafplaats en heette de gasten, gekleed in hun mooiste kledij, hartelijk welkom. Gemompel van groeten en broederlijke omhelzingen vulden de koele avondlucht. "Vanavond komen we samen in Meknès, een plaats vol geschiedenis, gesticht in 1679 tijdens het bewind van sultan Moulay Ismail. Deze plek is al generaties lang een toevluchtsoord voor vereerde heiligen en blijft een heilige ruimte waar de grote figuren uit het verleden zijn gehuisvest. bedevaarten en Hilloulot werden gevierd tot de ontmanteling ervan eind jaren twintig."

De Hilloula-bedevaart is een kenmerkende religieuze traditie van het Marokkaanse jodendom, waarbij de heiligencultus voortkomt uit de Arabisch-islamitische invloed van de marabouts. Berdugo legt uit: “Dit weekend worden Hilloulot georganiseerd in heel Marokko, van Ouazzane tot Beni Mellal, via Demnate, Taroudant, Ouarzazate en Agadir. Het is niet verrassend dat deze bijeenkomsten officiële persoonlijkheden, islamitische medeburgers en leden van de Joodse gemeenschap uit alle hoeken van het Koninkrijk en verschillende andere landen, om deze momenten van vroomheid te delen en de 600 heiligen te eren die werden gevierd vanwege hun wonderen.

De Hilloula des Tsadikim neemt een belangrijke plaats in onder joden van Marokkaanse afkomst, omdat het een eerbetoon is aan alle wijzen die op deze begraafplaats rusten. "We grijpen deze kans aan om hun nagedachtenis te vieren. Zoals u weet staan ​​verschillende van deze heiligen bekend om hun geschriften, wijsheid en invloed. Vorig jaar hebben we de Wall of the Ancients opgericht, een gedenkteken dat ons in staat stelt onze voorouders te herdenken en al degenen die ons leven hebben beïnvloed en de mooiste bladzijden van het Marokkaanse jodendom in Meknès hebben gevormd."

Onder de aanwezigen bevond zich Sarah, die vanuit Frankrijk was overgekomen om deel te nemen aan deze avond vol bezinning en festiviteiten. "Elk jaar kijken we reikhalzend uit naar dit moment. Het is een kans om opnieuw contact te maken met ons erfgoed en zegeningen te zoeken voor het komende jaar", zei ze, terwijl haar ogen glinsterden van emotie.

Sarah was een paar dagen eerder aangekomen en maakte van de gelegenheid gebruik om Meknès te herontdekken. Ze dwaalde door de smalle steegjes van de Mellah, de historische Joodse wijk, en luisterde naar de verhalen van haar vader over de huizen en families die ooit in het gebied woonden. "Mijn vader liet me het huis zien waar hij opgroeide. Het was ontroerend om deze plek te zien die zoveel voor hem betekende", vertelde ze.

Terwijl Sarah de herinneringen van haar vader opnieuw bekeek, begaven andere deelnemers zich, nadat ze hulde hadden gebracht aan de Tsadikim (heiligen), naar de Caidal-tent die midden in de necropolis was opgericht, waar ze hun eigen reizen van herontdekking en herverbinding deelden. Esther, geboren in Marrakech, was diep ontroerd door haar terugkeer naar Marokko. Haar ogen fonkelden toen ze vertelde over haar jeugd en de herinneringen die haar ouders hadden doorgegeven. "We verlieten Marokko vrij vroeg, maar mijn ouders hebben mij hun liefde voor dit land bijgebracht. Elke avond vertelden ze verhalen over hun jeugd, het leven in Marrakech, vreugdevolle vieringen en heilige rituelen. Ik ben opgegroeid met deze verhalen, en vandaag de dag Ik deel ze met mijn kinderen, zodat deze vlam nooit uitgaat”, vertelde ze.

Voor Esther is het “ongelooflijk om zoveel mensen van over de hele wereld te zien komen voor deze viering. Het bewijst dat ons erfgoed leeft en dat onze geschiedenis door ons en onze kinderen wordt voortgezet.” Het was ook "een terugkeer naar de roots" waardoor ze verre herinneringen kon doen herleven. Haar echtgenoot Eli, uit de beroemde 'Botbol'-familie, oorspronkelijk uit Fez maar al tientallen jaren in Meknès wonend, herinnerde zich nog steeds de verhalen die zijn ouders hem als kind hadden verteld. "Onze ouders hebben de liefde voor Marokko aan ons doorgegeven via vreugdevolle, gezellige en emotionele rituelen. Mijn kinderen hebben mij overtuigd om te komen, ook al had ik dat aanvankelijk niet gepland. Meknès is mijn geboortestad, een intellectuele en vredige sfeer geassocieerd met mijn jeugd en alle talen die we tegelijkertijd leerden: Arabisch, Frans en Hebreeuws."

Eli's herinneringen waren gevuld met momenten van vreugde en delen. Hij haalde herinneringen op aan familiefeesten, religieuze ceremonies en momenten van gezelligheid die zijn jeugd hadden benadrukt. "Hier terugkomen is alsof ik een deel van mezelf, mijn persoonlijke geschiedenis en mijn familiegeschiedenis terugvind. Mijn kinderen zien onderdompelen in deze cultuur, vragen stellen en meer willen leren... het is een onbeschrijfelijk gevoel", vertelde hij.

Ook Ariël voelde deze diepe verbondenheid met zijn Marokkaanse roots. "Dit is mijn eerste bezoek aan Meknès en ik ben overweldigd door emoties. Vanochtend heb ik voor het eerst het graf van mijn grootvader en dat van mijn voorouders bezocht. Het is de belangrijkste reden voor mijn bezoek, naast deelname aan de Hilloula Ik heb het huis van mijn ouders bezocht, dat een school was geworden voordat het weer een woonhuis werd. De huidige bewoners nodigden ons hartelijk uit om de plaats te bezoeken,' vertrouwde hij hem toe voordat hij aan tafel ging zitten om te genieten van de traditionele gerechten die voor de gelegenheid waren bereid.

De feestelijke sfeer was in volle gang. De geluiden van chaâbi- en chgouri-muziek vulden de nachtelijke lucht, bezield door de stemmen van de muzikanten en het applaus van de gasten. Jong en oud, ze laten zich meeslepen door deze liederen, samen dansend en zingend onder de sterren. Er klonk gelach en de voeten sloegen ritmisch op de grond. Naarmate de nacht vorderde, groeide de opwinding voor het langverwachte moment: de kaarsenveiling. Onder de grote tent verzamelden zich de gasten, hun ogen fonkelden. Het ingezamelde geld zou het hele jaar door worden gebruikt voor het onderhoud van de begraafplaats, tot de volgende Hilloula.

De veilingen begonnen en de handen schoten enthousiast omhoog. De beschermheren, gedreven door de vurigheid van het moment, wedijverden om deze heilige kaarsen te bemachtigen. De avond vervolgde met nog een plechtig en emotioneel moment: het gebed voor de koninklijke familie. De gasten stonden op, de stilte viel en de rabbijnen reciteerden zegeningen voor de gezondheid en welvaart van de Soeverein.